Jak znaleźć gluten na etykiecie?

Nie musisz wcale żyć w permanentnym strachu przed glutenem. Oczywiście gluten jest groźny dla chorych jelit, ale na szczęście nie jest wszechobecny. Błędy popełniane podczas stosowania ścisłej diety bezglutenowej czy przy wyborze bezglutenowych produktów najczęściej wynikają z czystej niewiedzy, nieuważności lub nieświadomości innych osób, którym zdarza się przygotowywać dla nas posiłki.

Wiesz że produkt może być bezglutenowy, mimo że nie będzie miał takiej informacji na opakowaniu?

Wiesz że produkt może być zanieczyszczony glutenem, nawet jeśli żaden składnik umieszczony na etykiecie nie jest składnikiem typowo glutenowym?

I co teraz…? Jak to ugryźć w praktyce i nie natknąć się na gluten? Spieszę na pomoc z gotowym rozwiązaniem! Wybierając produkty bezglutenowe, trzymaj się kilku zasad.

ZAWSZE CZYTAJ ETYKIETĘ

Nawet jeśli kupujesz dany produkt od lat, jego skład może ulec zmianie. Kieruj się zasadą ograniczonego zaufania.
Bez wątpienia zboża zawierające białka glutenowe to: pszenica, jęczmień, żyto i niecertyfikowany owies. A co z takimi produktami jak pierogi orkiszowe, makaron durum i kasza kuskus? Nie daj się oszukać! To nadal źródła glutenu.

Inne nazwy zbóż glutenowych i wyrobów z nich to:

• graham – to inna nazwa mąki pszennej;
• chleb pełnoziarnisty czy makaron pełnoziarnisty – musisz przeczytać skład, żeby upewnić się, czy nie jest zrobiony z pełnego ziarna pochodzącego z glutenowych zbóż (pełnoziarnisty orkiszowy czy razowy owsiany to nadal pieczywo glutenowe);
• kasza manna – to kasza z pszenicy;
• płaskurka – to gatunek pszenicy;
• durum – to gatunek pszenicy;
• kuskus – to kasza z pszenicy;
• orkisz – to rodzaj pszenicy;
• samopsza – to rodzaj pszenicy;
• kasza perłowa – to rodzaj kaszy jęczmiennej;
• kasza pęczak – to rodzaj kaszy jęczmiennej;
• bułka bio – bio nie oznacza, że produkt jest wolny od glutenu (nawet pszenica może być bio);
• kasza wiejska, kasza łamana czy kasza łamana gruba – to rodzaje kaszy jęczmiennej.

O mniej oczywistych źródłach glutenu oraz o tajemniczo brzmiących, ale bezpiecznych dodatkach wolnych od glutenu, przeczytasz w Kompendium wiedzy dla osób z celiakią.

NIE KUPUJ LUZEM ANI NA WAGĘ, NIE KUPUJ W NIEPEWNYM MIEJSCU

Pieczywo bezglutenowe, które leży na półce obok pieczywa tradycyjnego, nie jest już bezglutenowe. Jeśli natomiast produkt jest w opakowaniu pojedynczym, będzie miał etykietę wraz z odpowiednimi informacjami, a po tym poznasz, czy jest dla Ciebie bezpieczny. Jeśli nie ma opakowania, nie masz potwierdzenia na to, że był przewożony, produkowany i magazynowany w bezpieczny sposób, nawet jeśli dostaniesz słowne zapewnienie od sprzedawcy! Nie wierz sprzedawcy, że produkt nie spotkał się z glutenem, zanim trafił na sklepową półkę. Był tam? Widział? Jechał z chlebami na pace i ich pilnował?

Jeśli pieczywo jest produkowane w piekarni, która produkuje wyłącznie produkty bezglutenowe, możesz bezpiecznie kupić taki produkt, nawet jeśli nie ma pojedynczego opakowania.

Pieczywo, orzechy czy kasze kupowane na wagę często nie mają etykiety. Takich produktów lepiej nie kupować.

SZUKAJ SŁOWA „BEZGLUTENOWY”

Produkt może zostać oznaczony jako bezglutenowy, jeśli zgodnie z przepisami prawa zawiera on maksymalnie 20 ppm glutenu (20 miligramów na kilogram produktu). Produkt bezglutenowy może mieć jedynie napis, a symbol graficzny jest dobrowolny. Producent oczywiście może oznaczyć dodatkowo swój produkt dowolnym bezglutenowym symbolem o dowolnym kolorze, kształcie, wzorze, który będzie kojarzył się z jego bezglutenowym składem.

Ufamy, że każdy producent trzyma się przepisów prawa i ma świadomość niebezpieczeństwa wynikającego z potencjalnego zanieczyszczenia glutenem. Warto wybierać produkty większych i bardziej znanych firm. Możesz też kierować się informacjami na stronach producentów, wybierając te firmy, które na swoich stronach internetowych umieszczają informacje o regularnych badaniach dostarczanych do zakładów produkcyjnych surowców pod kątem zanieczyszczeń, sprawdzają cały etap produkcji czy zamieszczają wyniki badań swoich gotowych produktów pod kątem zawartości glutenu.

Omijaj z daleka produkt oznaczony jedynie symbolem graficznym, jeśli nie widnieje jednocześnie na etykiecie napis „bezglutenowy”! Pamiętaj, że symbole graficzne są różne i jeśli na etykiecie nie widzisz informacji słownej „bezglutenowy”, a jedynie sam symbol, który kojarzy Ci się z żywnością bezglutenową, nie daje on żadnego bezpieczeństwa w świetle prawa.

PRODUKTY Z CERTYFIKATEM ORGANIZACJI BEZGLUTENOWYCH LUB LICENCJONOWANYM ZNAKIEM TOWAROWYM PRZEKREŚLONEGO KŁOSA

Symbol Przekreślonego Kłosa lub inny podobny łatwo rozpoznawalny znak towarowy jest pomocnym, szybkim i łatwym sposobem identyfikacji bezglutenowych produktów spożywczych. Choć nie ma wymogu prawnego certyfikacji żywności bezglutenowej, często organizacje prywatne udzielające prawa do użytkowania swojego znaku towarowego są bardziej rygorystyczne, a przy tym prowadzą regularne kontrole zakładów, z którymi współpracują. W tym przypadku wygląd kłosa i „jakieś tam oznaczenia bezglutenowe” mają ogromne znaczenie!

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych znaków graficznych jest symbol Przekreślonego Kłosa, który znajdziesz na produktach sprzedawanych w całej Europie. W Polsce są to produkty licencjonowane przez Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej, które jest częścią międzynarodowego programu Europejskiego Systemu Licencyjnego i podlega pod standardy Europejskiego Zrzeszenia Stowarzyszeń Osób z Celiakią (AOECS). Plusem tego typu organizacji jest fakt, że aby uzyskać certyfikację, produkt musi być regularnie badany, a sama licencja jest przyznawana na okres jedynie jednego roku z możliwością corocznego przedłużenia. Jednak przedłużenie licencji zależy od wyniku audytu danego zakładu produkcyjnego.

Produkty z charakterystycznym licencjonowanym Przekreślonym Kłosem i spełniające te same warunki licencji znajdziesz w całej Europie.

PRODUKTY NATURALNIE BEZGLUTENOWE

Są to produkty, które najczęściej po prostu nie mają etykiety, jak np. świeże warzywa i owoce, świeże mięso i ryby czy jaja. Naturalnie bezglutenowe są także produkty takie, jak: mleko oraz naturalne produkty mleczne, oleje roślinne, orzechy, pestki, warzywa strączkowe, proso, gryka, tapioka czy amarantus. A więc produkty bez informacji o składzie jak np. brokuł czy świeża ryba są dozwolone, ponieważ całkowity skład produktu jest adekwatny do nazwy tzn. brokuł to brokuł. Surowe mięso z natury również jest bezglutenowe. Listę bezglutenowych zbóż i całą listę bezglutenowych produktów znajdziesz w tym wpisie. Co do produktów naturalnie bezglutenowych, ale w opakowaniach, musisz zachować szczególną ostrożność.

Produkt mrożony, konserwowany, paczkowany czy puszkowany może zawierać gluten, bo gotowy produkt musiał przejść przez etap pakowania w zakładzie produkcyjnym.

Uważaj na produkty w opakowaniach, jak:

• mięso w marynatach
• mięso paczkowane (szczególnie mielone, które często ma dodatki skrobiowe i zagęstniki, a więc nie jest w 100% mięsem)
• wyroby mięsne, które mogą zawierać przyprawy zanieczyszczone glutenem. Kupując mięso paczkowane, wędlinę czy kiełbasę zawsze sprawdź etykietę.
• Ryba mrożona jest produktem, który może być zanieczyszczony glutenem. Sprawdź informację na opakowaniu.
• Mrożone warzywa również mogą zawierać gluten. Sprawdź informację na opakowaniu.

Zboża bezglutenowe dozwolone na ścisłej diecie bezglutenowej również powinny być czyste od glutenu (ponieważ naturalnie go nie zawierają). Skoro kasza gryczana jest dozwolona, to nie powinno być żadnej różnicy, jaką kaszę wybierzesz, prawda? Przecież kasza to… tylko kasza. Niestety nadal ma to znaczenie. Najczęściej w zakładach zajmujących się przetwórstwem zbóż, jednocześnie obróbce podlegają zboża zawierające gluten, stąd możliwe ryzyko ich zanieczyszczenia krzyżowego. Jeśli producent ma w swoim zakładzie źródła glutenu, co stwarza możliwość zanieczyszczenia produktów bezglutenowych glutenem, wtedy powinien umieścić taką informację na opakowaniu. Na takich produktach będzie widoczny napis np. „może zawierać gluten”. Takie produkty nie są produktami bezpiecznymi dla osób na ścisłej diecie bezglutenowej.

Z ETYKIETY WYNIKA, ŻE PRODUKT NIE ZAWIERA ZAKAZANYCH W DIECIE BEZGLUTENOWEJ SKŁADNIKÓW I DODATKÓW (W TYM PRZYPRAW)

Jeśli produkt ma podany skład, ale nie ma w nim wymienionych składników zawierających gluten, nie oznacza to jeszcze, że jest bezpieczny. Możesz zjeść bezpiecznie taki produkt, jeśli jego skład jest czysty (nie ma w nim żadnego składnika, który mógłby zawierać gluten), ale przy tym taki produkt z pewnością nie może mieć też informacji: „może zawierać śladowe ilości glutenu”, „w zakładzie produkcji stosowany jest gluten” czy „produkt może zawierać alergeny, w tym gluten”. Oczywiście mówimy tutaj o ścisłej diecie bezglutenowej dedykowanej osobom z celiakią czy dużą alergią.

Przykład? Kupujesz kaszę gryczaną. Wiesz, że jest to produkt naturalnie bezglutenowy (przynajmniej do czasu zebrania gryki z pola uprawy). Tylko że nie kupujesz kaszy na sucho we własnej reklamówce, tylko w opakowaniu o określonej gramaturze, a więc to oznacza, że kasza musiała przejść drogę przez jakiś zakład produkcyjny. Zatem, jeśli na opakowaniu jest informacja:

– kasza gryczana z symbolem licencjonowanego Przekreślonego Kłosa – taką kaszę możesz kupić zawsze, bez zaglądania w skład. Ten produkt jest często badany.

– kasza gryczana bezglutenowa – taki produkt możesz kupić,  nawet jeśli nie posiada znaku graficznego. Tutaj wierzymy, że producent przestrzega przepisów prawa.

– kasza gryczana niepalona bezglutenowa BIO oraz dodatkowo na opakowaniu zauważysz informację „certyfikaty: bio, Bezgluten” – taki produkt również jest bezpieczny.

– kasza gryczana niepalona (100%) oraz dodatkowo oznajmienie producenta „produkt może zawierać gluten” – takiego produktu nie kupuj, jeśli jesteś na ścisłej diecie bezglutenowej.

Innym przykładem są produkty, jak konserwa rybna, śledź w sosie śmietanowym, czy makrela w sosie pomidorowym. W składzie takiego produktu może nie być podany żaden składnik, który mógłby być typowym źródłem glutenu, a mimo wszystko produkt nie jest bezglutenowy. Dlaczego? Takie produkty również mogą zawierać gluten z powodu zanieczyszczeń krzyżowych stosowanych w zakładzie czy w wyniku stosowanych przypraw. Jeśli jakaś przyprawa użyta celowo mogła zawierać gluten, producent ma obowiązek umieścić taką informację na temat alergenów zawartych w przyprawach na opakowaniu.

GOTOWY JADŁOSPIS BEZGLUTENOWY

Jesteś dalej pogubiony w bezglutenowej diecie? Chcesz więcej informacji na temat komponowania własnej diety bezglutenowej lub potrzebujesz gotowych przepisów, a nawet całego jadłospisu? Ulubione bezglutenowe przepisy moich pacjentów stały się podstawą do stworzenia 4-tygodniowego jadłospisu bezglutenowego oraz ponad 100 stron praktycznej wiedzy o bezglutenowej diecie.

Przewodnik zawiera gotowy jadłospis bezglutenowy na 4-tygodnie oraz różne propozycje modeli leczniczych celiakii i jest dostępny w kilku wersjach kalorycznych (1500, 1600, 1700, 1800, 1900 oraz 2000 kcal).

Jeśli masz celiakię lub z innych powodów stan Twoich jelit wymaga stosowania diety bezglutenowej, a mimo pozbycia się glutenu z diety nie odczuwasz poprawy, pokuś się o dodatkowe eliminacje pokarmowe. Możesz też sięgnąć po gotowe jadłospisy dla osób z celiakią, które wykluczają nie tylko gluten, ale też inne potencjalnie agresywne dla jelit składniki. W “Kompendium dla osób z celiakią i na diecie bezglutenowej“ znajdziesz informacje na temat najbardziej szkodliwych grup produktów, których eliminacja może pomóc Ci ruszyć do przodu. Każda z grup została pokrótce opisana, abyś mógł wprowadzać zmiany w świadomy sposób i szybciej poczuć się lepiej niż w przypadku stosowania samej diety bezglutenowej.