BÓL BRZUCHA LUB BIEGUNKI PO ŻELAZIE?
- Nadmiar żelaza w świetle jelita jest szkodliwy już dla samej błony śluzowej jelit. Skumulowane wolne formy żelaza w jelicie mogą wytwarzać toksyczne wolne rodniki, które są w stanie bezpośrednio naruszać integralność nabłonka jelitowego poprzez stres oksydacyjny. I tak oto, żelazo przyczynia się do przesiąkliwości jelit.
- Wystąpienie zespołu nieszczelnego jelita, czyli utrata integralności bariery jelitowej jest elementem, który przyczynia się do przewlekłego stanu zapalnego na poziomie ogólnoustrojowym, ponieważ cieknące jelito pozwala na zatruwanie organizmu metabolitami z jelit oraz toksynami produkowanymi przez bakterie. W takiej sytuacji, nawet pomimo zwiększenia poziomów żelaza we krwi, nie czujemy się dobrze. Co więcej, wątroba zostaje zmuszona do wykonania jeszcze cięższej pracy, ponieważ to ona jest narządem odpowiadającym za filtrowanie krwi.
- Suplementacja żelaza przyczynia się do utleniania lipidów naszych błon komórkowych (wpływa destrukcyjnie na same komórki!).
- Żelazo pierwiastkowe uszkadza mitochondria, czyli miejsca, w których produkowana jest energia, niezbędna dla prawidłowego wzrostu i regeneracji kosmków jelitowych, co prowadzi do zespołu nieszczelnego jelita. U pacjentów z chorobami zapalnymi jelit, sama suplementacja żelaza może dodatkowo może zaostrzać stan zapalny! Nieporozumieniem jest podawanie żelaza w aktywnej celiakii lub chorobie Crohna. Nie dość, że utrudniasz regenerację jelit, to dodatkowo dokarmiasz patogeny, które mogą być jedną z przyczyn choroby!
- Dodatkowo nadmiar niewchłoniętego żelaza podawanego doustnie staje się czynnikiem wzrostu dla prawie wszystkich chorobotwórczych bakterii, grzybów i pierwotniaków, a także wszystkich komórek nowotworowych!
- Jeśli po suplementacji żelazem masz biegunki lub zaparcia, to możliwe, że masz do czynienia z dysbiozą jelitową. Wtedy koniecznie włącz probiotyk oraz kwas masłowy i laktoferynę lub Colostrum.
- Wskutek suplementacji żelazem zmniejsza się liczebność pożytecznych drobnoustrojów, a jednocześnie zwiększa liczebność patogennych, co może odpowiadać za nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego. Wtedy warto sprawdzić przerosty bakteryjne w jelitach poprzez badanie kału na posiew lub inne badania. Wiesz, że na żelazie świetnie rośną patogeny takie jak Yersinia czy Pseudomonas?
JAK POPRAWIĆ WCHŁANIANIE ŻELAZA?
- Żelazo wchłania się dobrze w połączeniu z witaminą C oraz w kwaśnym środowisku żołądka. Kwas askorbinowy może być pomocny, jeśli pH Twojego żołądka nie jest dostatecznie niskie. Jeśli masz żołądek w stanie zapalnym lub nie wydzielasz odpowiedniej ilości kwasu solnego, nie będziesz prawidłowo wiązać żelaza ani wit. B12, nawet z suplementów. Suplementy i posiłki bogate w żelazo warto łączyć z witaminą C.
- Miedź i żelazo to antagoniści na poziomie komórkowym, ale miedź jest niezbędna do absorbcji żelaza w enterocytach (komórki jelita cienkiego)! Przy dużym niedoborze miedzi, żelazo kumuluje się w enterocycie i nie wchłania się do krążenia. Niedobór miedzi w organizmie prowadzi do niskich poziomów ceruloplazminy i słabego wchłaniania żelaza nawet z diety wysokożelazowej. Przy czym warto pamiętać, że nadmiar miedzi hamuje wchłanianie żelaza. Co ciekawe, miedź ma znaczenie dla czasu życia erytrocytów! Przy niedoborze miedzi spada aktywność dysmutazy nadtlenkowej (SOD). SOD chroni błony komórkowe przed uszkodzeniem wywołanym stresem oksydacyjnym. Jeśli brakuje miedzi, wzrasta śmiertelność komórek, stąd obniża się żywotność erytrocytów.
- Witamina C (szczególnie długotrwała suplementacja dużymi dawkami) zwiększa wchłanianie żelaza, ale może doprowadzić do niedoboru miedzi, która jak już wiesz jest kluczowa w gospodarce żelazowej. Warto monitorować ceruloplazminę, jeśli długo suplementujesz żelazo.
- Cynk – długotrwale suplementowany też może przyczynić się do niedoboru miedzi. Przy długotrwałej suplementacji cynkiem warto włączyć suplement z czystą miedzią przy innym posiłku niż cynk. Cynk jest niezbędny do produkcji kwasu solnego! O niedobrze cynku może świadczyć: wypadanie włosów, słaba kondycja włosów, depresja, łysienie brwi, alergie, utrata smaku i węchu, trądzik, egzema, łuszczyca, problemy skórne, niskie neutrofile, demencja, trudności w gojeniu ran, białe plamki na paznokciach, insulinooporność, epilepsja, liszaj, hiperinsulinemia.
- Zadbaj o zdrowie kosmków jelitowych. Jeśli widzisz u siebie niskie poziomy wit. b12 (<400), niski poziom żelaza (<60), niskie ALP czy TG (poniżej dolnej normy) i masz przy tym trudności z uzupełnieniem żelaza, to prawdopodobnie Twoje jelito nie jest w dobrej kondycji. Jaką suplementację zastosować, jeśli pomimo zmian w diecie lub suplementacji żelazem Twoje żelazo nadal jest nisko, a ferrytyna nie rośnie? Przeczytasz w dalszej części artykułu.
- Sprawdź, czy Twój żołądek trawi prawidłowo! Jak to sprawdzić? Najprościej będzie oddać kał na badanie ogólne. Badanie najlepiej wykonać dwa razy. Staraj się nie ograniczać mięsa już dwa dni przed pobraniem próbek. Jeśli w badaniu zostaną wykryte włókna mięsne niestrawione, to prawdopodobnie żołądek nie do końca radzi sobie z rozkładaniem mięsa (stan zapalny, niedobór HCl).
Szukasz gotowej diety na uzupełnienie żelaza i ferrytyny?
Dlaczego Twoje żelazo i ferrytyna są niskie?
Potrzebujesz gotowej rozpiski suplementacji na niską ferrytynę?
Chcesz wiedzieć, jak właściwie interpretować swoje wyniki żelaza i ferrytyny?
Dlaczego ferrytyna nie rośnie?
JAKIE SUPLEMENTY NA NISKIE ŻELAZO I FERRYTYNĘ?
- colostrum
- laktoferyna
- probiotyki
- mumio (przyjmujemy na czczo)
- wyciąg z wątroby wołowej w kapsułkach (trzeba przyjąć ok. 4-6 kapsułek dziennie, ale na pewno warto, jeśli nie spożywasz podrobów)
- Florenta, Biolit
- suplementy z żelazem w formie biodostępnej ferrytyny, która nie powoduje dolegliwości trawiennych (np. Ferritin+, Flora lub Ferritin, Cardioviscular Research)
- sok z cytryny, ocet jabłkowy, woda z witaminą C – wypijane przed posiłkami
- betaina HCl lub enzymy trawienne (jeśli masz problem z niedoborem kwasu solnego)
- pyłek pszczeli (pamiętaj namoczeniu, aby poprawić wchłanialność składników z pyłku, gdyż są to twarde kamyczki)
- sok z pokrzywy, wyciąg z pokrzywy
- kwas masłowy oraz wszelkiego rodzaju suplementy regenerujące jelito (patrz dalej)
- wszystko o działaniu przeciwzapalnym, antyoksydanty i składniki działające ochronnie na cały organizm, jak selen, koenzym Q10, kurkumina, kwasy omega-3 – zmniejszają poziom hepcydyny, która rośnie w stanie zapalnym i hamuje wchłanianie żelaza
- sok z kiszonego buraka (o ile nie masz problemów z przerostami bakteryjnymi w jelitach lub nietolerancji histaminy)
DLACZEGO ŻELAZO NIE ROŚNIE

SUPLEMENTY NA REGENERACJĘ JELIT
- Witamina A – stymuluje różnicowanie komórek jelit, poprawia integralność bariery jelitowej; warto wprowadzić przy niskich neutrofilach czy nawracających infekcjach oraz chorobach zapalnych jelit (Crohn, WZJG), stanach zapalnych przewodu pokarmowego, krwawieniach; wspiera układ odpornościowy, działa przeciwko wirusom
- Witamina D – uruchamia szlak regeneracji jelit, wpływa na namnażanie komórek jelit oraz redukcję stanów zapalnych w jelitach, zwiększa odporność przeciwko drobnoustrojom, a więc przyda się w IBD, zanim jeszcze znajdziemy powiązania z konkretnymi patogenami u danej osoby
- Cynk – leczy owrzodzenia, nadżerki, a nawet wrzody żołądka czy jelit. Jeśli masz nudności po cynku przyjmij mniejszą dawkę i rozłóż na dwa posiłki, najlepiej z białkiem. Jest niezbędny do powstawania fosfatazy zasadowej (enzym chroniący jelita przed toksynami i patogenami oraz biorący udział we wchłanianiu jelitowym). Cynk jest niezbędny w protokołach na regenerację jelit.
- Biotyna – wpływa na zdrowie jelit oraz odporności. Biotyna przyspiesza gojenie jelit oraz zmniejsza kalprotektynę, przepuszczalność jelit i produkcję cytokin prozapalnych.
- Witamina C – niezbędna do produkcji kolagenu wspierającego odbudowę kosmków jelitowych, zwiększa stężenie maślanów w jelitach, chroni jelito przed stresem uszkadzającym oraz może wpłynąć na kontrolowanie równowagi między dobrymi a patogennymi bakteriami w jelitach
- Witamina B5 – wspiera metabolizm energetyczny komórek jelitowych, namnażanie komórek jelit, wpływa na mikroflorę jelitową oraz produkcję maślanów odżywiających kosmki jelitowe.
- Selen – antyoksydant – chroni nabłonek jelitowy przed uszkodzeniami; jego niedobór może zaostrzać zapalenie jelita grubego; wspiera redukcję stanu zapalnego, obniża stres oksydacyjny oraz korzystnie modyfikuje mikroflorę jelitową.
- Miedź – niezbędna do syntezy kolagenu; składnik SOD (chroni przed stresem oksydacyjnym).
- Kwasy tłuszczowe omega-3 – Wspierają namnażanie i różnicowanie komórek macierzystych. Mogą wywierać pozytywny wpływ na jelita poprzez poprawę składu mikrobioty w wielu chorobach i zwiększenie produkcji związków przeciwzapalnych, takich jak krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Pomagają utrzymać integralność ściany jelita i oddziałują z komórkami odpornościowymi.
- Białko – Dostarcza składników niezbędnych do produkcji kolagenu i elastyny, kluczowych dla regeneracji jelit. Warto korzystać z różnych źródeł białka, aby dostarczać różnego rodzaju aminokwasów. Białka zwierzęce są trudniej strawne (szczególnie przy problemach z żołądkiem) oraz mogą sprzyjać namnażaniu niektórych patogennych bakterii. Źródła roślinne są lżej strawne, ale mniej odżywcze i wartościowe, stąd warto łączyć różne produkty roślinne ze sobą, aby zachować różnorodność aminokwasów.
- L-glutamina – jest aminokwasem, który wspiera namnażanie komórek jelitowych. Jest to główne źródło energii dla komórek nabłonka jelitowego, wspiera szczelność bariery jelitowej. L-glutaminę warto włączyć do suplementacji szczególnie w dietach ubogich w białka. Skuteczna dzienna dawka to 5-10 g. l-glutamina wspiera nie tylko regenerację jelit, ale również mięśni u osób aktywnych fizycznie lub narażonych na niedożywienie.
- l-prolina – aminokwas kluczowy dla syntezy kolagenu, który dba o dobrą kondycję jelit. Można stosować dawki między 500-2000 mg dziennie.
- l-arginina – jest aminokwasem niezbędnym do syntezy białek i jest bezpośrednio powiązana ze zdrowiem jelit.
- Kwas masłowy – to substancja wytwarzana przez mikrobiotę przewodu pokarmowego. Stanowi kluczowe źródło energii dla nabłonka przewodu pokarmowego, wykazuje działanie przeciwzapalne, reguluje perystaltykę jelit, uszczelnia jelito, stymuluje procesy regeneracyjne jelit.
- Lukrecja DGL – wykazuje działanie przeciwbakteryjne. Wspiera leczenie nawet większych uszkodzeń przewodu pokarmowego, jak wrzody i zapalenie błony śluzowej żołądka.
- Aloes – działa kojąco na przewód pokarmowy, zwiększa ilość ochronnego śluzu w jelicie, pomaga w prawidłowej perystaltyce jelit.
- Prawoślaz – dostarcza ochronnych śluzów. Działa regeneracyjnie na cały przewód pokarmowy, w tym też na wrzody żołądka. Warto stosować na pusty żołądek np. na noc przed snem.
- Siemię lniane mielone lub kleik (po oddzieleniu od nasionek).
- Kurkumina – silny antyoksydant. Wspiera nie tylko zdrowie przewodu pokarmowego, ale też trzustki czy wątroby. Wykazuje działanie przeciwzapalne, działa niszcząco na biofilmy bakteryjne i w większej dawce na niektóre pasożyty jak lamblie, entemoeba, blastocystis hominis, które same w sobie przyczyniają się do uszkodzeń nabłonka jelitowego.
- Kwercetyna – zajmuje się neutralizacją wolnych rodników, a więc chroni jelito przed stresem oksydacyjnym, hamuje uwalnianie histaminy chroniąc błonę śluzową. Świetna przy zespole nieszczelnego jelita, celiakii czy alergiach.
- Resveratrol i astaksantyna – wykazują działanie przeciwzapalne na jelita.
- Melatonina – zmniejsza stres oksydacyjny i uszkodzenia w jelitach, moduluje układ odpornościowy, zwiększa produkcję ochronnego śluzu, poprawia szczelność jelit, wykazuje również właściwości przeciwbakteryjne np. przeciwko niektórym bakteriom, jak chociażby h.pylori czy e. coli, promuje wzrost korzystnych bakterii. Poprawia stan jelit u pacjentów z IBD.
- Kora wiązu czerwonego – roślina dostarczająca dużo śluzu, dzięki czemu wspiera organizm w przypadku wszelkich stanów zapalnych przewodu pokarmowego (hemoroidy, owrzodzenia, krwawienia, wrzody), regeneruje nabłonek nawet w chorobach zapalnych jelit jak WZJG i choroba Crohna. Sprawdzi się w takich dolegliwością, jak refluks, zgaga, zapalenie żołądka, przełyku czy krtani. Jest dobrym wsparciem przy biegunce, zapaleniu uchyłków błony śluzowej jelita, przy zespole jelita drażliwego. Wspiera jelitowy układ GALT czyli cały układ immunologiczny jelit.
- Karob zwiększa SOD (silne działanie przeciwzapalne), działa zarówno na biegunki, jak i na zaparcia. Łagodzi podrażnienia śluzówki jelit, działa antyzapalnie i przeciwbakteryjnie. Wspiera leczenie wrzodów, a przy okazji dobrze smakuje!
- Babka płesznik – ma bardzo dużą zawartość śluzów, co działa wspierająco na podrażnienia przewodu pokarmowego, wrzody i wszelkiego rodzaju stany zapalne śluzówki jelit. Można stosować na biegunki, zaparcia oraz na zatrucia bakteryjne.
- Pektyna jabłkowa – mocno wspiera szczelność bariery jelitowej. Działa przeciwko patogennym bakteriom. Będzie pokrywać jelito ochronnym śluzem, wspiera produkcję mucyny, ułatwia wypróżnianie oraz pomaga wyprowadzać toksyny z przewodu pokarmowego.
- Colostrum – wspiera szczelność jelit, działa przeciwbakteryjnie, a przy okazji wspomaga wchłanianie żelaza.
PROBIOTYKI NA REGENERACJĘ JELIT
- Omnibiotic ACTIVE – probiotyk o działaniu wspierającym regenerację jelit, szczególnie u osób starszych, z wysokim poziomem LPS. Wspiera uszczelnienie bariery jelitowej. Pomocny nawet przy silnych uszkodzeniach jelit, jakie ma miejsce podczas chemio i antybiotykoterapii. Probiotyk kupisz w tym sklepie z rabatem na kod “compleat”.
- Omnibiotic Stress Repair – probiotyk silnie uszczelniający jelito, sprawdzi się szczególnie u osób z chorobami o podłożu immunologicznym. Probiotyk wspierający wytwarzanie śluzu i obniżający poziom zonuliny we krwi. Probiotyk skuteczny we WZJG i chorobie Crohna.
- Lactobacillus rhamnosus GG – regeneracja jelita, hamuje rozrost patogennych bakterii, stymulacja produkcji mucyny
- Bificobacterium lactis – zwiększa SCFA i kwas masłowy w jelitach, a więc dokarmia kosmki jelitowe
- Lactobacillus acidophilus – obniża pH jelit, a więc stwarza korzystne środowisko dla dobrych bakterii i niekorzystne dla tych patogennych
- Bifidobacterium bifidum – wspiera regenerację jelit przez zwiększenie SCFA oraz wzmacnia barierę jelitową
- Saccharomyces boulardii – neutralizuje toksyny bakteryjne, wspiera odbudowę mikroflory i lepszą regenerację tkanek
- Lacobacillus reuteri – stymulacja nabłonka do proliferacji, zwiększa warstwę ochronnego śluzu, zmniejsza uszkodzenia jelit, poprawia wysokość kosmków jelitowych – a jak wiemy, wysokie kosmki, to zdrowe kosmki (nie stosujemy tego probiotyku u osób z nietolerancją histaminy).
- Bifidobacterium longum – wspiera powstawanie maślanów w jelitach, moduluje jelitowy układ odpornościowy GALT
- Lactobacillus plantarum – silne działanie przeciwzapalne, produkuje kwas mlekowy, zmniejsza uszkodzenia jelit
Jeśli Twoje jelita wołają o pomoc lub Twoje dotychczasowe sposoby na podniesienie poziomu żelaza i ferrytyny nie działają, zapraszam Cię do współpracy indywidualnej. Na konsultacji pomogę Ci znaleźć przyczynę problemów z wchłanianiem żelaza. Jestem dietetykiem klinicznym i wspieram pacjentów w diagnostyce przyczynowej, układam kuracje odrobaczające i przeciwpasożytnicze, a także wspierające regenerację przewodu pokarmowego, aby efektywnie wchłaniać żelazo oraz uzupełnić poziom ferrytyny. Na konsultację możesz umówić się tutaj.