Przyczyny niskiego żelaza i diagnostyka anemii

Przyczyny niskiego żelaza i diagnostyka anemii

NISKIE ŻELAZO NIE TYLKO W ANEMII

Anemia, czyli tak naprawdę nic innego jak niedokrwistość. Anemia to nie tylko niski poziom hemoglobiny. Anemia może odzwierciedlać się w naszej morfologii także pod postacią niskiej liczby erytrocytów czy niskiego hematokrytu. Anemia z niedoboru żelaza jest tym najczęściej diagnozowanym rodzajem anemii, gdzie przyczyną niedokrwistości jest brak zapasów żelaza w organizmie, co uniemożliwia tworzenie czerwonych krwinek. Jednak warto pamiętać, że przyczyny anemii są różne. W produkcji krwinek niezbędne jest nie tylko żelazo, jak więc możemy przyjmować preparaty żelaza, bez wiedzy o przyczynie źródłowej anemii?
Opiszę często pojawiający się schemat “leczenia” anemii na przykładzie pacjentki – imię we wpisie będzie przypadkowe.
Pani Mirosława jest na wizycie kontrolnej u lekarza endokrynologa. Endokrynolog i gastrolog zgadzają się w temacie: Hemoglobina u Pani Mirosławy nisko. Za nisko. Morfologia nie wygląda dobrze, ale to nic takiego, przecież inni ludzie mają gorzej. “Niech Pani się nie martwi, przepiszemy na receptę żelazo. Dużo żelaza, to szybciej się podniesie poziom, jakąś większą dawkę. Dieta? No coś tam można, ale proszę Pani, z diety to się niewiele wchłania, przy takich wynikach szybciej zadziała żelazo. I proszę leki brać codziennie, a za 3 miesiące do kontroli ze świeżą morfologią, którą należy wykonać przed wizytą”.
 

ŻELAZO W NORMIE, NISKA FERRYTYNA

Przykre to i przykro mi tego słuchać. Daje się ludziom żelazo w formie nienaturalnego preparatu, bez szukania przyczyn takiego stanu. Bez upewnienia się, że przyczyną anemii jest wyłącznie brak żelaza. Rzadko zleca się też osobom z anemią badanie poziomu ferrytyny, czyli zapasów żelaza. Jeśli szukamy przyczyn anemii, to żelazo może być w normie, ale ferrytyna może pozostawać nisko. Możemy mieć też do czynienia z sytuacją, że żelazo jest w normie, a ferrytyna poniżej normy lub na dolnej granicy normy. Poziom żelaza we krwi jest parametrem chwilowym i może różnić się na przestrzeni kilku dni. Organizm sam reguluje poziom żelaza z krwi (poprzez wchłanianie z jelit czy rozkład ferrytyny). Samo badanie żelaza nie jest wystarczające u pacjenta z anemią. Nawet w przypadku anemii, żelazo może być wysokie, co może utwierdzić nas w błędnym przekonaniu, że anemia nie jest spowodowana brakami żelaza. 
Jeśli masz żelazo w normie i niską ferrytynę, to może to już świadczyć o początkach anemii. Poziom żelaza we krwi jest utrzymywany w normie, jednak kosztem rozkładu ferrytyny, która jest jej źródłem i magazynem. Jeśli nie wykonasz dokładnej diagnostyki w anemii, po czym poznasz, że twoje żelazo we krwi pochodzi z diety i wchłaniania w jelitach, a nie z rozkładu ferrytyny?
 
Przecież jeśli jesz mięso i masz zdrowo funkcjonujący przewód pokarmowy i nie masz przy tym innych chorób, parametry czerwonokrwinkowe powinny być w normie. Zwykle, gdy pytam pacjenta na konsultacji kontrolnej z jakiego powodu anemia, a pacjent nawet nie wie. Bo nikt badań nie zrobił. Bo dla osoby nie zgłębiającej tematu anemii, logiczne jest, że przyczyną anemii jest zawsze brak żelaza. Ale pacjent ma przyjmować żelazo, licząc że jego stan zdrowia się poprawi. Nie ważne, czy anemia jest z niedoboru żelaza, czy z innego powodu. Możesz mieć równie dobrze anemię przy celiakii czy anemię spowodowaną przez zły stan kosmków jelitowych i pasożyty. Tak jakby od samego żelaza zależała nasza morfologia. Niestety nie jest to takie proste. Budowa hemoglobiny to cały szereg procesów, a nie tylko obrót żelaza.
 

NISKIE ERYTROCYTY (RBC)

Pamiętaj, że do budowy hemu, hemoglobiny czy później całej krwinki czerwonej potrzebny jest nam cały szereg składników:
  • żelazo
  • witamina C
  • aminokwasy
  • witaminy z grupy B, głównie B12
  • kwas foliowy (B9)
  • magnez
  • selen
  • cynk
  • miedź
  • zdrowe nerki (to one dają sygnał do produkcji krwinek czerwonych dzięki erytropoetynie)
  • cząsteczki hemu – a skąd hem? Hem powstaje w naszych mitochondriach, więc przy mitochondriopatiach możesz również mieć anemię. Dla zdrowia naszych mitochondriów ważne jest żelazo, witamina C, witaminy z grupy B, koenzym Q10, zdrowy styl życia, sporo słońca, ruchu na świeżym powietrzu.

 
Jeśli masz problemy z niskim poziomem hemoglobiny, to regularne badanie poziomu żelaza z krwi na pewno nie zaszkodzi, ale z pewnością opieranie swojego działania na podstawie jednego wybranego składnika, to za mało do tego, aby zadbać o twoje krwinki.

CO ZBADAĆ, JEŚLI MASZ NISKĄ HEMOGLOBINĘ

Jeśli masz niską hemoglobinę, możesz sprawdzić takie parametry jak:
  • żelazo – dowiesz się, jak wchłaniasz żelazo z przewodu pokarmowego. Dziś będzie inny wynik niż jutro, więc nie traktuj jak wyrocznię. Dieta i suplementacja żelazem ma tutaj ogromne znaczenie. 
  • badanie ogólne kału – sprawdzisz czy trawisz białka pokarmowe. W nich ukryte jest żelazo. Jeśli masz problemy trawienne z pewnością przyda się diagnostyka przewodu pokarmowego pod kątem infekcji pasożytniczych, celiakii, zapaleń jelit, chorób autoimmunologicznych, dysbiozy.
  • ferrytyna – dowiesz się jakie masz magazyny żelaza. Kiedy są dni o zmniejszonej zawartości żelaza w pokarmach, wtedy Twoje ciało skorzysta sobie z rezerw, czyli właśnie ferrytyny
  • witamina B12 – norma funkcjonalna jest w górnej granicy normy laboratoryjnej. Jeśli masz poziom między 200-300 to z pewnością nie jest to poziom wystarczający dla komórek Twojego ciała
  • ALP – czyli fosfataza zasadowa – dzięki niej dowiesz się, czy Twój cynk jest w organizmie na odpowiednim poziomie.
  • ceruloplazmina – dowiesz się, jakie masz magazyny miedzi. Miedź i cynk muszą być ze sobą w równowadze.

 

PRZYCZYNY ANEMI?

  • Brak żelaza w diecie, wybiórczość pokarmowa, unikanie produktów odzwierzęcych czy nieumiejętnie prowadzona dieta roślinna. Żelazo ze źródeł odzwierzęcych (żelazo hemowe) wchłania się dużo efektywniej niż żelazo roślinne (niehemowe). Dlatego też łatwej o braki żelaza, gdy nie mamy w diecie źródeł żelaza hemowego. Gotową dietę wysokożelazową oraz listę badań znajdziesz w tym poradniku.
  • problem z niedokwaszonym żołądkiem – węglowodanowa dieta wymaga znacznie mniejszych ilości kwasu solnego niż dieta zbilansowana z białkami mięsa. Jeśli jesz mało mięsa, masz candidę, masz refluks, uczucie że pokarmy ciężko Ci się trawią, to prawdopodobnie będziesz mieć też niski poziom kwasu żołądkowego. Bez kwasu nie strawisz białka, a do tego żelazo z pożywienia czy suplementów nie pozostanie odpowiednio związane. Jest to czynnik niezbędny dla wchłaniania, żelaza z przewodu pokarmowego.
  • zniszczona śluzówka jelit – choroby zapalne jelit, celiakia, dysbioza, wszystkie schodzenia które sprawiają że Twoje kosmki jelitowe są zniszczone – bo nie będziesz wchłaniać witamin ani żelaza z dostarczanego jedzenia. Nawet dieta wysokożelazowa przy anemii może nie pomóc.
  • przewaga estrogenowa – obfite miesiączki, skrzepy, endometrioza, mięśniaki macicy – zabierają więcej krwi, więc mimo tego, że możesz mieć zdrową dietę, możesz nie wyrabiać z uzupełnianiem regularnie uszczuplanych zapasów żelaza. Jeśli twoje hormony nie są w równowadze, spodziewaj się problemów z anemią.
  • krwawienia z przewodu pokarmowego = ucieczka żelaza. W takim przypadku możesz wykonać badanie na krew utajoną w kale.
  • niedobór któregokolwiek z powyższych składników niezbędnych dla produkcji czerwonych krwinek.
  • pasożyty – będą podkradały żelazo. Będą także niszczyć nabłonek jelit, zmniejszając ich powierzchnię wchłaniania żelaza. Lamblie (giardia lamblia) będą wpływały na zapalenie żołądka, co dodatkowo obniża jego kwasowość, a tym samym uniemożliwia wchłanianie żelaza.
  • kryptopiroluria – czyli metaboliczne zaburzenie szlaków degradacji hemu. W trakcie tej jednostki chorobowej organizm traci znaczne ilości witaminy B6 oraz magnezu i cynku, co uniemożliwia produkcję krwinek czerwonych wysokiej jakości. Brak cynku powoduje hipochlorhydrię, czyli podnosi poziom pH żołądka po takiego, który uniemożliwia trawienie białek i wiązanie żelaza.
  • zapalenie żołądka spowodowane stresem, lekami, silnie uszkadzającą śluzówkę dietą, infekcjami bakteryjnymi lub grzybiczymi. Sama suplementacja żelaza nie naprawi przyczyny problemu, jeśli masz anemię i zapalenie żołądka jednocześnie. Prawdopodobnie poziom żelaza we krwi na chwilę wzrośnie, jednak bez zregenerowania śluzówki żołądka niemożliwe jest efektywne wchłanianie żelaza. Żołądek w stanie zapalnym nie produkuje odpowiedniej ilości kwasów. Kwaśne środowisko żołądka to niezbędny krok do związania i wchłaniania żelaza. Jeśli od lat cierpisz na niski poziom żelaza czy ferrytyny, a przy tym masz dolegliwości trawienne, sprawdź czy twoje objawy nie sugerują zapalenia błony śluzowej żołądka. Najczęściej spotykane objawy znajdziesz TUTAJ.
    Jeśli potrzebujesz zregenerować swój żołądek, skorzystaj z mojego gotowego poradnika z zasadami diety w zapaleniu żołądka oraz gotowym 2-tygodniowym jadłospisem leczniczym (dostępne są różne opcje kaloryczne 1600-2200 kcal). Tutaj znajdziesz PORADNIK Z GOTOWĄ DIETĄ NA ZAPALENIE ŻOŁĄDKA.
  • wrzody żołądka to poważne ubytki wyściółki żołądka, do których może doprowadzić m.in. niedoleczone zapalenie żołądka i zwykle tak się zaczyna. Wrzody dotykają głębszych warstw ściany żołądka, a więc są bardziej bolesne niż samo zapalenie żołądka, a przy tym trudniejsze do wyleczenia. W regeneracji żołądka pomoże Ci mój gotowy poradnik o diecie wrzodowej wraz ze wskazówkami na temat samodzielnego komponowania posiłków. – TUTAJ ZNAJDZIESZ PORADNIK Z DIETĄ NA 2 TYGODNIE w kilku wersjach kalorycznych.
  • choroby autoimmunologiczne jak chociażby przewlekłe zanikowe zapalenie żołądka.
  • nadmiar szczawianów w diecie, szczególnie u osób z niezbyt wydajnie funkcjonującą wątrobą. Szczawiany z diety ograniczają wchłanianie żelaza. To stąd możesz nie odczuwać efektów czy modnych koktajlach z jarmużu, szpinaku i buraków. Owszem, żelazo jest w burakach, ale jego wchłanianie do krwi będzie trudne.
  • przyjmowanie leków osłonowych na żołądek jak chociażby IPP – długotrwałe stosowanie leków IPP upośledza wydzielanie kwasu solnego, a żelazo i witamina B12 wchłaniają się tylko w środowisku kwaśnym żołądka!
  • przyjmowanie preparatów z metforminą (avamina, glucophage, metformax, siofor) – przyjmowanie metforminy sprzyja niedoborowi witaminy B12, co może wpływać na obraz morfologii.
  • aktywna infekcja Helicobacter Pylori – żyjąc w żołądku produkuję ureazę, co sprawia, że środowisko żołądka staje się zasadowe. W zasadowym środowisku żelazo nie wchłania się. Helicobacter pylori w większości przypadków prowadzi do zapalenia śluzówki żołądka, co zmniejsza zdolności wiązania żelaza. Warto więc wykonać badanie na helicobacter, jeśli masz niski poziom żelaza lub anemię.
  • zakażenia bakteryjne i wszelkie infekcje, które skutkują stanem zapalnym – w przypadku infekcji, poziom żelaza może być niski przy wysokiej ferrytynie. Wzrost odpowiedzi na stany zapalne pomaga naszemu organizmowi w obronie przed atakującymi patogenami. Bakterie oraz wirusy potrzebują żelaza, aby przetrwać i rozwijać się, tak jak my. Dlatego organizm w trakcie toczących się infekcji reaguje zwiększeniem produkcji hepcydyny i usunięciem dużej ilości żelaza z krążenia, aby nie było dostępne dla patogenów. Jaki jest tego skutek? Dużo żelaza jest w takiej sytuacji magazynowane w postaci ferrytyny, a więc we krwi możesz zobaczyć niski poziom żelaza i prawidłowy poziom ferrytyny. U niektórych osób silny stan zapalny sprawia, że poziom żelaza będzie w normie, ale ferrytyna będzie powyżej normy. Ferrytyna jest nazywana białkiem ostrej fazy, stąd jej poziom może być wysoki nie ze względu na duże zapasy żelaza, ale na zapalenie.
  • choroby wątroby, choroby nerek

 
I co, przyjmowanie żelaza pomoże?
 
Pewnie na jakiś czas tak. Jak nie poszukasz przyczyny, najwyżej dokarmisz pasożyty lub za jakiś czas organizm da o sobie znać w inny sposób. Podawanie żelaza nie jest rozwiązaniem na żadną z kilku możliwych przyczyn takiego stanu. Pamiętaj, że przyjmowanie żelaza bez znalezienia przyczyny może wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Większość preparatów żelaza negatywnie wpływa na mikroflorę jelitową, prowadząc do zaburzeń. 
 
Więc nie bądź “babą u lekarza” i zrób badania, zanim weźmiesz żelazo. A jeśli już bierzesz, sprawdź pozostałe parametry, które wpływają na stan krwinek i cały obraz morfologii.
A co jeśli czujesz się źle po preparatach żelaza?

Jeśli masz problem z niskimi poziomami żelaza i ferrytyny, to włączenie sztucznego żelaza
w postaci leków czy suplementów może wpłynąć na stan przewodu pokarmowego i to niekoniecznie pozytywnie. Nie przypadkiem, wiele osób po suplementacji preparatami żelaza czuje znaczne pogorszenie w kwestii pracy przewodu pokarmowego. Żelazo ma znaczący wpływ na funkcjonowanie jelit poprzez różne mechanizmy.

Nadmiar żelaza w świetle jelita może być szkodliwy już dla samej błony śluzowej jelit. Skumulowane wolne formy żelaza w jelicie mogą wytwarzać toksyczne wolne rodniki, które są w stanie bezpośrednio naruszać integralność nabłonka jelitowego poprzez stres oksydacyjny.

Doustna suplementacja żelaza przyczynia się do utleniania lipidów naszych błon komórkowych. Uszkodzeniom podlegają także mitochondria, czyli miejsca, w których produkowana jest energia, niezbędna dla prawidłowego wzrostu i regeneracji kosmków jelitowych, co prowadzi do zespołu nieszczelnego jelita. U pacjentów z chorobami zapalnymi jelit, sama suplementacja żelaza może dodatkowo może zaostrzać stan zapalny!

Wystąpienie zespołu nieszczelnego jelita, czyli utrata integralności bariery jelitowej jest elementem, który przyczynia się do przewlekłego stanu zapalnego na poziomie ogólnoustrojowym, ponieważ cieknące jelito pozwala na zatruwanie organizmu metabolitami
z jelit oraz toksynami produkowanymi przez bakterie. W takiej sytuacji, nawet pomimo poprawy poziomów żelaza we krwi, nie czujemy się dobrze. Co więcej, wątroba zostaje zmuszona do wykonania jeszcze cięższej pracy, ponieważ to ona jest narządem odpowiadającym za filtrowanie krwi.

Dodatkowo nadmiar niewchłoniętego żelaza podawanego doustnie staje się czynnikiem wzrostu dla prawie wszystkich chorobotwórczych bakterii, grzybów i pierwotniaków, a także wszystkich komórek nowotworowych!

A czy zażywanie żelaza może wpłynąć na naszą dobrą mikroflorę w jelitach?

Jeśli po suplementacji żelazem masz biegunki lub zaparcia, to możliwe, że masz do czynienia
z dysbiozą jelitową. Wskutek suplementacji żelazem zmniejsza się liczebność pożytecznych drobnoustrojów, a jednocześnie zwiększa ilość tych patogennych, co może odpowiadać za nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego.

Jeśli Twój poziom żelaza jest bardzo niski i suplementacja preparatami aptecznymi czy na receptę jest konieczna, warto w tym okresie wesprzeć się probiotykami, laktoferyną oraz kwasem masłowym. Mój przepis na podniesienie żelaza znajdziesz w tym przewodniku “jadłospis i porady na niską ferrytynę i żelazo”.

Comments (2)

  • Jolanta

    jadłospis na niską ferrytyna

Napisz Komentarz